باشگاه قاجر قروه کردستان
کوهنوردی، کوهپیمایی، غارنوردی و دره نوردی

۱)در ارتفاع زیاد پیش می آید که با احساس خفگی از خواب می پرم و دچار استرس شدید می شوم. چه کاری می توانم بکنم؟
اغلب علت بروز این مسئله بر هم خوردن تنفس دوره ای (یا تنفس شین استوک) در ارتفاع است. این یک مسئله شایع است که درارتفاع بروز می کند. اطلاعات قابل قبول نشان می دهند که مصرف استازولامید با دوز پایین (۱۲۵ میلی گرم قبل از شام) می تواند بروز این علائم را کاهش و میزان اکسیژن را افزایش داده و مانع بروز این مشکل شود.
سایر موارد را در ادامه مطلب بخوانید…

ولی باید دقت گردد نباید بی دلیل از قرص استازولامید استفاده کرد. ضمنا استفاده از قرص استازولامید عوارضی دارد از جمله: گزگز انگشتان و پرادراری (دیورز) که خوشبختانه عوارض جدی نمی باشند ولی نسبت به این عوارض باید آگاهی داشت. ضمنا مصرف مایعات کافی می تواند عوارض مصرف استازولامید را جبران کند.

۲)چرا در ارتفاعات شبها بیشتر دچارسردرد ناشی از ارتفاع می شویم؟
یکی از علائم و شایع ترین علامت بیماری حاد کوهستان یا بیماری حاد ارتفاع سردرد می باشد. مکانیسم و علت اصلی بروز علائم بیماری حاد ارتفاع ”ادم خفیف مغزی” است که معمولا در ارتفاع بالاتراز ۲۷۰۰ تا ۲۹۰۰ متر خود را نشان می دهد.

ولی شاید تا بحال این سوال برای شما پیش آمده باشد که چرا در ارتفاعات مثلا در شب خوابی در بارگاه سوم دماوند (ارتفاع حدودا ۴۱۰۰ متری) در طی روز کمتر از شب  دچار علائم بیماری حاد ارتفاع از جمله سردرد می شویم.

سیستم تنفسی ما دارای دو سری عضلات ارادی و غیر ارادی می باشد که عضلات ارادی ما(عضلات بین دنده ای سطحی و عمقی) در هنگام بیداری فعال است و در هنگام خواب از فعالیت باز می ایستد ولی عضله غیر ارادی تنفسی بدن ما که همان عضله دیافراگم(صفحه ای زیر ششها وروی احشاء شکم) است هم در هنگام خواب و هم در هنگام بیداری فعالیت میکند. وقتی در طی روز بیداریم و فعالیت می کنیم مثل مواقعی که در حال صعود هستیم یا در پناهگاه یا چادر در حالت فعالیت نسبی می باشیم هم عضلات ارادی و هم عضلات غیر ارادی ما فعالیت می کند ولی در هنگام خواب تنها عضله غیرارادی ما در حال فعالیت است. فعالیت عضله غیرارادی بدن ما یا دیافراگم عضله ای نازک با کارایی نسبی پایین می باشد که فقط می تواند اکسیژن مورد نیاز پایه ای بدن ما را از طریق شش ها تامین کند و با حداکثر فعالیت باز نمی تواند اکسیژن مورد نیاز مواردی که کمبود محیطی (مثلا در ارتفاعات) نیز وجود دارد را تامین کند در نتیجه در هنگام خواب بدن ما مواجه با کمبود اکسیژن بیشتر می شود که قاعدتا این کمبود هر چه بیشتر طول می کشد علائم کمبود اکسیژن در بدن ما بیشتر حس می شود که در صبح شرایط بدتر و سردرد شدیدتر می شود.

حال اگر فردی که در حالت خواب در ارتفاع سردرد شدیدی داشته از همین فیزیولوژی ساده اطلاع داشته باشد و بداند که با بیدار شدن و شروع فعالیت روزانه (حتی فعالیتهای ساده ای نظیر جمع کردن کوله پشتی، جمع کردن کیسه خواب ، خوردن صبحانه و …) و بکار انداختن عضلات ارادی خود در عرض حداکثر نیم ساعت سردرد وی برطرف خواهد شد بهتر می تواند در جهت درمان سردرد خود اقدام کند . میداند که استراحت بیشتر و بودن در کیسه خواب وضعیت علائم بیماری ارتفاع وی را بهتر نخواهد کرد.

پس در هنگامه صبح در ارتفاعات شروع فعالیت با بهبود نسبی علائم بیماری ارتفاع و سردرد همراه خواهد بود و این شرایط حداکثر نیم ساعت زمان نیاز دارد.

پس خواب ناشیرین صبحگاهی در ارتفاعات را به نظاره طلوعی زیبا (وبدون سردرد) تبدیل کنیم.

آلکالوز تنفسی در کوهنوردی چیست؟
۳) چرا در ورزش کوهنوردی هنگامی که به قله صعود می کنیم دچار علائمی از ارتفاع زدگی نیستیم ولی هنگام فرود و برگشت به ارتفاع پایین دچار علائمی از سردرد، تهوع، استفراغ، سرگیجه و … (که از علائم شایع ارتفاع زدگی می باشد) می شویم؟

در جواب این کوهنوردان عزیز باید گفت: یکی از مواردی که بسیاری از ما کوهنوردان خصوصا در ارتفاع بالا رعایت نمی کنیم فرود سریع می باشد.در هنگام صعود برحسب توانایی مان قله را صعود می کنیم ولی در هنگام فرود با حداکثر سرعت فرود می آییم.

باید یادآور شد که زمان فرود ما باید نصف و یا حداکثر ۳/۱ زمان صعود ما باشد و فرود سریع به واسطه بروز تنفس های تند می تواند باعث دفع دی اکسید کربن بیش از حد ظرفیت بدن ما شود. با اینکه دی اکسید کربن یک گاز دفعی تنفسی متعاقب متابولیسم و سوخت و ساز در بدن ما می باشد ولی همین گاز دفعی می بایست در خون ما دارای غلظت مشخص و مناسبی باشد و خروج بی رویه آن با تنفس های سریع (ناشی از سرعت بالای فرود ما) می تواند غلظت این گاز را در خون ما دچار افت کرده و باعث بروز علائمی نظیر: سردرد، تهوع، استفراغ، سرگیجه، عدم تعادل، … شود که تمامی این علائم در بیماری ارتفاع زدگی هم وجود دارد که این اشتباه را می تواند در ذهن ما ایجاد کند که شاید این علائم، علائم بیماری ارتفاع است با اینکه این علائم هیچ ارتباطی با ارتفاع و بیماری ارتفاع زدگی ندارد. و جالب اینکه این علائم در ارتفاعات زیر ۲۵۰۰ متر که اصولا بیماری ارتفاع زدگی معنایی پیدا نمی کند ممکن است بوجود آید.

و اینکه چرا به آن آلکالوز تنفسی می گویند به این خاطر است که چون در اثر تنفس های سریع این حالت بوجود آمده و دیگر اینکه چون سطح دی اکسید کربن در خون ما افت کرده و دیگر نمی تواند با آب در خون ما ترکیب اسیدی ایجاد کند واصطلاحا خون ما حالت قلیایی و آلکالوزه پیدا کرده به این نام خوانده می شود.

پس باید: در هنگام فرود نیز مراقب سرعت خود باشیم تا دچار علائم آلکالوز تنفسی نشویم واگر چنین حالتی برایمان بوجود آمد با کاهش سرعت فرود می توانیم علائم فوق را برطرف کنیم