باشگاه قاجر قروه کردستان
کوهنوردی، کوهپیمایی، غارنوردی و دره نوردی

دکتر ابوالفضل جوادی، عضو هیات مدیره و سرپرست کمیته ی راه بردی انجمن این مقاله را نوشته است و پرسش قدیمی تکرار میشود که در اردوهای کوه نوردی جایگاه پزشک تیم کجاست؟
مثل همیشه، خبر ها ضد و نقیض و گیج کننده اند:
عیسی میرشکاری در راه بازگشت از قله ماناسلو، جان خود را از دست داد (رئیس هیات کرمان).
عیسی میرشکاری پس از باز ماندن از صعود، در بارگاه چهار جان باخت (Explorers web)
عیسی میرشکاری دچار مرگ مغزی شد (رئیس هیات کرمان).
عیسی میرشکاری در نتیجه خیز (ادم) مغزی فوت کرد (طاها صفایی، دوست عیسی).
عیسی میرشکاری بر اثر سکته مغزی درگذشت (رئیس هیات کرمان).
عیسی میرشکاری سابقه سه صعود هفت هزار متری داشت (رئیس تربیت بدنی جیرفت).
عیسی میرشکاری به دلیل وضعیت نامطلوب جسمانی، از اعزام به ماناسلو منع شده بود (نایب رئیس فدراسیون). *
نگارنده قصد ندارد به توضیح تفاوتهای میان مرگ مغزی، سکته مغزی و خیز مغزی بپردازد. ارزیابی درستی یا نادرستی گزاره های بالا هم در حوصله این نوشتار نیست. ارائه گزارش مخدوش (یا حتی خلاف واقع) از صعودهای حادثه ساز هم چیزی نیست که مایه شگفتی شود. اما این سانحه پرسشهایی را به ذهن می آورد که برای پزشکان کوه نورد اهمیت حرفه ای و برای هیمالیانوردان جنبه حیاتی دارد:

*می دانیم که خیز مغزی در بیشتر موارد پیامد کوه گرفتگی حاد است. بنا بر این نخست علامتهایی چون کسالت، بی اشتهایی، تهوع و … آشکار می شوند و در صورت ادامه صعود یا ماندن در ارتفاع، نشانه های اختصاصی خیز مغزی بروز می کنند. حال پرسش این است که در مراحل مختلف پیشرفت بیماری، چه اقداماتی برای نجات بیمار صورت گرفته است؟

*بدیهی است اقدام به نجات بیمار یا مصدوم اورژانس، از وظایف ذاتی هر پزشک است که هیچ حد و مرزی ندارد. حال اگر اقدامی برای نجات جان عیسی انجام نگرفته است، علت آن چیست؟ آیا آن مرحوم صرفا به دلیل «مستقل بودن» یا «نداشتن مجوز شورای برون مرزی» از خدمات پزشکی و پشتیبانی تیم محروم شده است؟

*آن گونه که از خبرها بر می آید در هنگام حرکت اعضا به سمت قله، عیسی دچار کسالت بوده ولی وضعیت او جدی گرفته نشده است. به کوه نوردان همراه وی نمی توان خرده گرفت زیرا برگزار کنندگان این گونه صعودها، در زمینه تشخیص فوریتها و برخورد اصولی با آنها، آموزش موثری به آنان نمی دهند. به همین دلیل، صعود بلند نیاز به پزشک کوه نورد آماده و آشنا با بیماریها و سوانح شایع ارتفاع دارد تا ضمن همراهی تیم در تمام مراحل صعود، با تشخیص زودرس این گونه مشکلات و اقدام درمانی بموقع، جان بیمار را نجات دهد. در اینجا این پرسش پیش می آید که در صورت حضور یک پزشک ارتفاع در کنار عیسی، آیا سرنوشت او همین گونه رقم می خورد؟

*سنت دیرینه صعودهای «مجاز»، مستقر کردن پزشک تیم در بارگاه اصلی و جلوگیری از صعود وی به همراه تیم است. این روش نه تنها با اصول مسلم طبابت (حضور بر بالین بیمار، گرفتن شرح حال و معاینه مستقیم وی توسط پزشک) منافات دارد، بلکه مخاطرات جدی برای اعضای تیم به بار می آورد. از مخترعان این نظریه باید پرسید: آیا امکان داشت که پزشک اعزامی شما از بارگاه اصلی (یا حتی از بارگاههای بالاتر) خود را به بیمار برساند و اقدامات ضروری را برایش انجام دهد؟ اگر امکان داشت، چرا این کار انجام نگرفت و اگر امکان نداشت، بود و نبود چنین پزشکی به حال اعضای تیم چه تفاوتی دارد؟

*در خبرهای سانحه، هیچ اشاره ای به اقدامات پزشک تیم نشده است. از دل این سکوت مطلق، پرسشی تردید آمیز سر بر می آورد: آیا در هنگامی که عیسی غریبانه با مرگ دست وپنجه نرم می کرد، اصولا پزشکی در تیم حضور داشت؟ گر چه بسیاری از کوه نوردان کنجکاوند که پاسخ این پرسش را بیابند ولی نگارنده بر این باور است که در شرایط بروز یک فوریت پزشکی در ارتفاعات بالا،حضور پزشک در بارگاه اصلی با عدم حضورش در منطقه کاملا یکسان است و کوچکترین سودی برای بیمار یا مصدوم ندارد.
سخن آخر: مجریان نظریه منسوخ شده «پزشک مستقر در بارگاه اصلی» ناخواسته ضربه های مرگباری بر پیکر نهال نوپای هیمالیانوردی کشورمان وارد کرده اند که مرگ مظلومانه عیسی اولین پیامد آن نیست، گرچه از ته دل امیدواریم که آخرین آن باشد. مدافعان این نظریه باید سانحه ماناسلو را صادقانه و منصفانه نقد و تحلیل کنند و به جای طرح مسائلی چون «وضع نامطلوب جسمی» و «نداشتن مجوز» به این بیندیشند که اگریک پزشک کوه نورد در بارگاه چهار حضور داشت، آیا سرنوشت عیسی باز هم این گونه رقم می خورد؟ اگر به جای عیسی میرشکاری یکی از عزیزان یا بستگان خودشان این گونه غریب و بی یاور جان از کف می داد، باز هم از این رویه دفاع می کردند؟ بیایید حداقل با خودمان روراست باشیم!
* همه خبرها از شبکه اطلاع رسانی ورزشهای کوهستانی ایران «کوه نیوز» نقل به مضمون شده است.