باشگاه قاجر قروه کردستان
کوهنوردی، کوهپیمایی، غارنوردی و دره نوردی

مورخه ۲۱ آذر ماه ۳۶ تن از اعضای باشگاه قاجر طبق برنامه زمانبندی شده شش ماهه دوم قسمتی از کویر سیازگه ابوزیدآباد را پیمایش نمودند.

در این برنامه از شهر زیرزمینی نوش آباد و خانه تاریخی بروجردی ها دیدن نمودند.

گزارش تصویری در ادامه مطلب..

کویر سیازگه

شهر زیرزمینی نوش آباد

خانه بروجردی ها در کاشان

گزارش برنامه…

شب چهارشنبه ۲۰ آذر ماه ساعت ۲۳ شب با یک دستگاه اتوبوس از میدان بلال قروه عازم کاشان شدیم.

از برف و باران خبری نبود طبق برنامه هواشناسی که از قبل گرفته بودیم هوای کاشان روز پنجشنبه آفتابی و جمعه بارندگی اندکی داشت.

پس از عبور از شهرهای همدان-ساوه و قم ساعت ۶ صبح روز پنجشنبه ۲۱ آذر به شهر کاشان رسیدیم.

طبق هماهنگی که با یکی از همنوردان داشتیم قرار شده بود آنها بعنوان راهنما از کاشان همراه ما باشند. ما چون زود رسیده بودیم به شهر ابوزیدآباد رفته و قرار شد آنها هم به ما ملحق شوند.

مسیر کاشان تا شهر ابوزید آباد ۳۵ کیلومتر می باشد. پس از عبور از روستاهای علی آباد- فخره- ریجن به پارک شقایق ابوزیدآباد رسیده همانجا صبحانه را صرف کردیم.

پارک شقایق

راهنمایان ما خانم و آقای روحانی همراه یکی از همنوردانشان (آقای نصراللهی) به ما پیوسته با هم راهی شدیم.

انتهای شهر ابوزیدآباد به ابتدای مسیر خاکی کویر رسیدیم.

پس از حدود ۱۰۰ متر به تابلو کویر سیازگه رسیده به سمت راست رفتیم.

مسیر خاکی از ابوزیدآباد تا کویر سیازگه ۱۰ کیلومتر می باشد.

۱ کیلومتر قبل از محل کمپ سیازگه مامورین جاده ای ایستاده و برای هر اتوبوس ۷۰ هزار تومان ورودی می گرفتند.

محل اخذ ورودی

همنوردان ما چند روز قبل به منطقه آمده و محل مناسبی را برایمان رزرو کرده بودند.

حدود ساعت ۹:۳۰ به محل کمپ رسیدیم.

هنوز هوا خوب گرم نشده و وزش باد هم داشتیم.

برپایی کمپ

ابتدا چادرها را برپا کرده و کوله ها را داخل آنها گذاشتیم و در این اثنا هوا هم تقریبا گرم شد.

محل کمپ

ساعت ۱۰ همگی راهی رملها(شن های روان) با راهنمایان شدیم.

در کل مسیر بوته ها خشک وجود داشت.

نمونه بوته های خشک

آسمان صاف آبی زیبای کویر را دوچندان کرده بود.

در مسیر تنها یک نمونه موجود زنده دیدم که سوراخ هایی را در دل رمل ها ایجاد کرده بودند.

تنها نمونه موجود زنده

حدود ۳ ساعت گشت و گذاری در رمل ها زده سپس به محل کمپ برگشتیم.

راهنمایان کاشانی قبل از ما به محل کمپ رفته و با چوب هایی که خودشان آورده بودند، آتش روشن کرده و دیگ بزرگی روی آن گذاشته بودند.

بعدا متوجه شدیم این دیگ جهت آش رشته ای بود که خانم روحانی زحمتش را کشیده بود.(البته موادش را خانه پخته بود اینجا با آبی که گرم کردند، مخلوط نمود)

خانم روحانی مشغول پخت آش

با وجودی که همه ناهار برده بودیم اما همه مهمان آش رشته خوشمزه خانواده روحانی شدیم.

همنوردان در کنار آش

صرف ناهار

کم کم هوا سرد می شد اما همچنان آتش تا پاسی از شب روشن و گرمابخش وجودمان بود.

در این فاصله همنوردان کاشانی با لبو، شلغم، چای و قهوه مدام از ما پذیرایی می کردند.

شلغم و لبویی که زحمت کشیده بودند

بعد از ناهار دوباره بعضی از همنوردان گشتی در اطراف می زدند یا کنار آتش دور هم بودند.

کلیه اعضا با بنر باشگاه قاجر

گردشگران زیادی هم به منطقه وارد می شدند.

آفتاب با همه زیباییش کم کم غروب می کرد.

شبهای کویر واقعا افسونگر هستند.

بعلت اینکه ماه کامل بود ستاره ها خوب دیده نمی شدند.

ماه تمام شب جلوگری می کرد

پس از صرف شام همنوردان کاشانی با ما خداحافظی کرده و عازم کاشان شدند و با هم قرار گذاشتیم فردا صبح همراه ما به شهر زیرزمینی نوش آباد برویم.

همنوردان تا پاسی از شب کنار آتش نشسته سپس در چادرها خوابیدند که البته بسیاری از همنوردان که اولین بار به کویر آمده بودند، شب سردی را تجربه کردند.

۲۲ آذر

صبح ساعت ۷ همگی بیدار شده و پس از صرف صبحانه و جمع کردن کمپ ساعت ۸:۴۵ راهی کاشان شدیم.

کلیه محوطه توسط همنوردان از زباله پاکسازی شد و آنها را به شهر ابوزیدآباد آوردیم.

انتقال زباله در شهر ابوزیدآباد

ساعت ۱۰ به ابتدای شهر کاشان رسیده خانم روحانی با پسرش و دو تن از دوستانشان منتظرمان بودند.با هم راهی شهر نوش آباد در ۸ کیلومتری کاشان شدیم.

اتوبوس را کنار خیابان گذاشته و پس از عبور از کوچه های باریک به ورودی شهر زیرزمینی رسیدیم

کوچه منتهی به شهر زیر زمینی

پس از گرفتن بلیط ورودی  وارد شهر زیرزمینی شدیم.

پله های منتهی به آب انبار و شهر زیرزمینی

ابتدا از پله ها پایین رفته و به یک آب انبار نسبا بزرگ رسیدیم.

آنجا آقایی به عنوان راهنما توضیحات بسیار جالبی راجع به ساخت آب انبارها و نحوه اکتشاف شهر زیر زمینی بیان کردند.

آب انبار

بعد از بازدید آب انبار به علت تنگی مسیر در دو گروه از اتاق کناری آب انبار وارد دخمه های شهر زیر زمینی شدیم.

نمونه اتاق ها

اتاق های دست کن بسیار جالب و دیدنی بودند مخصوصا اینکه در کلیه مسیر تدابیری برای جریان هوا ایجاد کرده بودند.

نمونه تهویه هوا

پس از بازدید شهر زیرزمینی با راهنمایی همنوردان راهی خانه های تاریخی شده بعلت ضیق وقت فقط از خانه بروجردی ها بازدید کردیم.

یکی از اتاق های خانه بروجردی ها

پس از صرف ناهار ساعت ۱۶ بسمت قروه حرکت کردیم.

بعد از ظهر کم کم بارش باران در شهر کاشان شروع و تا نزدیکی ساوه بارندگی بود اما از آنجا تا قروه هوا صاف و سرد بود.

همگی ساعت ۲۳:۳۰ در نهایت سلامت و با اجرای یک برنامه متنوع و خاطره انگیز به قروه رسیدیم.

از زحمات خانواده آقای روحانی که صادقانه و با خلوص نیت نهایت زحمت را در این سفر کشیده و خاطرات خوبی را برای همه همنوردان ثبت نمودند.

گزارش از لیلا صالحی

آقایان شرکت کننده در برنامه: طیب صالحی- حبیب حنیفی- یاسر رحیمی – کورش ایپکی- مهدی لقایی-حمید یارویسی- بهنام اقدامیان- اکبر مخدومی- محمد رحیمی- احمد ملازاده- مشتاق لقایی- کیانوش الهیاری- میلاد رضوی مجد- امیررضا رحیمی- آرش اقدامیان-بردیا فروتن- کامبیز اقدامیان(سرپرست)

بانوان شرکت کننده در برنامه: صدیقه نوربخش- پروین پهلوانی- الهه زارعی- مریم محمدیان-ناهید نادری-پروانه احمدی منصور- روحان بیگلری- طیبه صبح صادق- نگین یارویسی- طاهره بیگلری- شریفه دولتی- میترا قبادی- سمیرا رضایی- فاطمه مخدومی- ترانه بیگلری- هانیه رضایی- مریم حنیفی- لیلا صالحی(سرپرست فنی)

معرفی مختصر ابوزید آباد

ابوزیدآباد یکی از شهرهای تابع شهرستان کاشان از استان اصفهان در ایران است.

ابوزیدآباد (نام محلی: بیزُوُی “Bizovoy”) و روستاهای اطراف آن حسین‌آباد، قاسم‌آباد، یزدلان، کاغذی، امین‌آباد، محمدآباد، ریجن، علی‌آباد، شهریاری و فخره در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی کاشان، در جلگه‌ اى هموار در شهرستان کاشان واقع شده‌است. بخش ابوزید آباد بین ۳۳ درجه و ۵۰ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۵۵ دقیقه عرض شمالی و ۵۱ درجه و ۴۰ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۵۲ دقیقه طول شرقی قرار دارد. حسین‌آباد شیبانی در جنوب شرقی‌ترین قسمت این محدوده واقع شده‌است.[۱] ریجن و شهریاری و فخره شمالی‌ترین و امین‌آباد غربی‌ترین مرز این محدوده را تشکیل داده‌اند. مردم این منطقه به گویش بیذوی که یکی از گویش‌ها در شاخهٔ زبان‌های ایران مرکزی است سخن مى گویند. نام این منطقه در زبان محلی، بیزُوُی می‌باشد و مردم کاشان و آران و بیدگل و فارسی زبانان تا دلیجان آن را بوزآباد می‌خوانند. از آثار تاریخی ابوزیدآباد و بخش کویرات قلعهٔ سردار، کاروانسرا و قلعهٔ گرماب و قلعه و کاروانسرای سفیدآب است. شاید بکرترین جاى ابوزیدآباد کویر ناب سیازگه (ریگ سیاه) باشد: کویری در ۸ کیلومتری شهر که از دور سیاه دیده می‌شود.

نخستین بار محمود ساطع، نویسنده و پژوهشگر کاشانی در کتاب “کاشان در گذار سیاحان”، ذیل توضیح کتاب “المسالک و الممالک”، تنها در یک جمله احتمال آورد که: “و ابروز که ممکن است ابوزیدآباد باشد!”

موافقان به کتابی (المسالک و الممالک / ابن خردادبه /ترجمه حسین قره چانلو صفحه ۴۳) استناد می‌کنند که می‌گوید در پنج فرسخی باد (بادرود) منطقه ای است بنام «ابروز»! حال این تعیین مسافت در کتاب مسالک و ممالک که گویا مهم‌ترین دلیل موافقان است، پایه و اساس یک فرافکنی فرهنگی و هویتی قرار گرفته‌است؛ زیرا فاصله کنونی ابوزیدآباد تا بادرود همین پنج فرسخ تقریبی و بنابراین «ابروز» مطابق ابوزیدآباد ادعا شده‌است!

از قضا اثر دیگری بنام «الاعلاق النفیسه» از احمد بن عمر بن رُسته، جغرافی‌دان اسلامی (صفحه ۲۲۳ ترجمه قره چانلو) که آن هم همین فاصله پنج فرسخی را بین باد و ابروز ذکر کرده‌است مورد تأکید مدعیان است؛ با این تفاوت که اینبار در اعلاق النفیسه فاصله ابروز تا نوشاباذ (نوش آباد) تنها دو فرسخ ذکر شده‌است که با فاصله منطقه ابوزیدآباد و نوش آباد کنونی مطابق نیست و بنابراین این بخش از آن کتاب برای مدعیان اهمیتی نداشته‌است و از آن چشم پوشی کرده‌اند و در نهایت برای توجیه این خطا استدلال می‌آورند که ابروز به عنوان یک شق یا بخش، تا خود کاشان و اتفاقاً تا همین دو فرسخی نوش آباد گسترده بوده‌است!!! غافل از آنکه باز بر اساس همین توجیه، دیگر فاصله پنج فرسخی تا بادرود نیز صدق نخواهد کرد چون طبق ادعای فوق، ابروز یک بخش بوده و تا حسین‌آباد، کرشاهی و شاید خود بادرود گسترده بوده و دیگر پنج فرسخی در کار نیست

ایراد دیگری که می‌توان از فرضیه انطباق ابروز بر منطقه ابوزیداباد گرفت این است که «مافروخی» در «محاسن اصفهان» در قرن پنجم هجری، ابروز را در همین ناحیه دشت افروز کاشان و قنات سفیدآب قریه فین را هم قنات ابروز ذکر کرده‌است؛ (تاریخ کاشان/ ضرابی) در حالی که در «المختارات من الرسائل» که از حدود قرن پنجم یا ششم صحبت می‌کند نام «بویزآباد» آمده‌است!

در حالی که هردوی این‌ها شاید با فاصله یکصد سال تقریر شده باشند، چطور می‌شود ابوزیدآباد در چنین بازه کوتاهی بلحاظ تاریخی و عهدی، دو نام مجزا داشته باشد؟ در قرن ششم هم که بر اساس اشعار ابوالرضا راوندی می‌فرمایند «ابروز» با حمله ملک سلجوق به کلی ویران شد، پس تخم این «بویزآباد» کی فرصت کرد سر از خاک به درآورد و شخصیت مستقل پیدا کند؟

ناگزیر همهٔ این مطابق دانستن‌ها و اغماض‌ها و ربط آن به منطقه ابوزیدآباد چیزی جز اجتهاد شخصی و سلیقه ای نیست چرا که:

تا کنون هیچ کاوش باستانی در منطقه ابوزیدآباد انجام نشده‌است! هیچ سند یا کتیبهٔ میراثی این فرضیه را تأیید نکرده‌است! در نقل شفاهی یا سینه به سینه و حافظهٔ تاریخی مردم ابوزیدآباد هم نیست! هیچ پشتوانهٔ باستان‌شناسی ندارد!

نتیجه اینکه این ادعا، لااقل تا امروز و با توجه به مستندات فعلی هنوز یک فرضیه است و پافشاری برای غلتاندن آن در زبان عموم فقط جریانی تبلیغی است نه پژوهشی! اگرچه ممکن است یافته‌های تازه ای در آینده شرایط را تغییر و آن را معتبر سازد!.

کویر سیازگه

سیازگه نام کویری است واقع در بخش کویرات یکی از بخش‌های تابعه شهرستان آران و بیدگل در استان استان اصفهان ایران.

سیازگه پهنه‌ای گسترده در دامن ریگزارهای شمال ابوزیدآباد است. سیازگه تا شهر ابوزیدآباد در ۳۵ کیلومتری کاشان و آران و بیدگل کمتر از ۱۰ کیلومتر فاصله دارد.

این بیابان در نواحی غربی و مجاورت مرنجاب پوشیده از تپه‌های ماسه‌ای تثبیت شده و در نواحی مرکزی خاک‌های قلیایی با پوشش گیاهی اندک می‌باشد.

در کویر سیازگه مسابقات شترسواری نیز برگزار می‌شود.

پوشش گیاهی در مناطق شنی درختان تاغ و بوته‌های اسکنبیل و نسی و در مناطق استپی تاغ، درمنه، جگن، رشمه، شور الوان، شور بیابانی و اشنان است.

به دلیل بکربودن طبیعت، حیات وحش این منطقه از امنیت خوبی برخوردار بوده و پوشش جانوری منطقه شامل شاهین، عقاب، خرگوش، روباه شنی، گربه شنی، شغال، گرگ، جرد، هوبره، انواع آگاما و مار و پامِسواکی است.

مردمان این منطقه گویشی کهن به نام راژی دارند که از گویش‌های ایران مرکزی است.

شهر زیرزمینی نوش آباد
شهر زیرزمینی (اویی) یا اوئی شهر زیرزمینی تاریخی واقع در زیر بافت کنونی شهر نوش‌آباد از بخش مرکزی شهرستان آران و بیدگل است که در مجموعه تاریخی آب‌انبار چاله‌سی نوش‌آباد قرار دارد. این مجموعه قدمتی ۱۵۰۰ ساله داشته و به دوره ساسانیان (صدر اسلام) تا دوره صفوی مربوط می‌گردد.

شهر نوش‌آباد پایتخت انوشیروان پادشاه ساسانی می‌باشد که در غرب شهر آران و بیدگل قرار دارد.

این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۵ با شمارهٔ ثبت ۱۵۸۱۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

ساختار
در واقع این شهر زیرزمینی ساختارهای متراکم، پیچیده و گسترده‌ای چون دالانهای باریک تودرتو و اتاقهایی با ابعاد کوچک است. مجموعه اویی در زیر بافت قدیم شهر نوش‌آباد شکل گرفته و تا سطح کنونی شهر نیز گسترده شده‌است. وسعت این شهر به دلیل ارتباط میان محلات و حفاظت از جان و مال مردم در مواقع ناامنی زیاد بوده و در دو سطح افقی و عمودی گسترش یافته‌است. این معماری در شهرنوش‌آباد با واژه «اویی» نامیده می‌شود.

غیر از ورودی اصلی ارتفاع تمام قسمت‌های اویی به قد طبیعی یک انسان و بین ۱۷۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر است. بر سطح دیوارها و در فواصل اندک، جای پیه‌سوز به چشم می‌خورد. در بعضی قسمت‌ها نیز درون دیوار، سکوهای کوتاهی جهت نشستن ایجاد شده‌است که در بعضی از اتاق‌ها تبدیل به تاقچه جهت قراردادن اشیا می‌شود.

کشف این سازه‌ها در سال ۱۳۸۵ به صورت اتفاقی و توسط فردی که قصد حفر چاه در منزل خود داشت صورت گرفته و برای ورود به آن، به دلیل پیدا نشدن ورودی اصلی از آب‌انبار. که مجاور این شهر زیر زمینی است استفاده می‌شود.

نحوه تهویه هوای شهر
روش تهویه هوای شهر زیرزمینی نوش‌آباد از طریق کانال‌هایی بوده که در طبقه اول و به سطح زمین ایجاد شده‌است. چاه‌های مرتبط طبقات، علاوه بر عملکرد عبور و مرور، باعث جریان یافتن هوا در طبقات پایین می‌شده‌است. این عمل در مورد چاه‌های قنات نیز مصداق دارد. دسترسی به این فضاها، به دلیل قرارگرفتن در زیر زمین از طریق یک چاه و کانال باریک و کوتاه میسر می‌گردد. موضوع تدافعی و پناهگاه بودن این نوع معماری که در دل زمین ایجاد شده تأثیر فراوانی بر چگونگی ارائه پلان معماری آن گذاشته‌است؛ بنابراین در خصوص ورودی، دسترسی به این فضاها نمی‌بایست به آسانی انجام بپذیرد.

روشنایی این فضاها به وسیلهٔ پیه‌سوزهای سفالی بوده و روغن آن‌ها احتمالاً از دو عصارخانه تاریخی موجود در نوش‌آباد تهیه می‌شده‌است. در مواقع ناامنی و پناه گرفتن در زیر زمین آب مصرفی اهالی از پایابها و قناتها تأمین می‌شده‌است. علاوه بر پایابها مسیرهای اویی به گونه‌ای بوده که در بعضی از قسمت‌ها به قنات مرتبط می‌شده‌است. تاریخ ایجاد و استفاده از این بناها به دوران ساسانی و اوایل اسلام می‌رسد که در دورانهای بعد یعنی سلجوقی تا صفویه و حتی قاجار مورد استفاده بوده‌است. این مجموعه ارزشمند به شماره ۱۵۸۱۶ و به سال ۱۳۸۵ ثبت در فهرست آثار ارزشمند ملی گردیده‌است.

راه‌ها
راه‌های ورودی به طبقات بعدی طوری حفاری شده که هر کس قصد ورود به فضاها را دارد ناگزیر باید از پایین به بالا حرکت کند، که قدرت دفاعی افراد مهاجم را به صفر می‌رساند و این ساختار دفاعی به‌گونه‌ای است که تسلط کافی را برای مقابله با دشمن فراهم می‌کند.

خانه بروجردی ها

خانهٔ بروجردی‌ها از آثار تاریخی شهر کاشان است. این بنا در محلهٔ سلطان میراحمد واقع است و در نیمهٔ دوم قرن ۱۳ هجری و در زمان قاجار ساخته شده و تحت شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده‌است. این خانه با بادگیرهای قرینه هلالی شکل زیبایی بر بام تالار و کلاه فرنگی روی آن یکی از زیباترین جلوه‌های معماری ایرانی را به معرض نمایش می‌گذارد. به‌طوری‌که در کتیبه چهار طرف تالار آن آمده‌است، ساخت بنا به سال ۱۲۹۲ ه-ق بازمی‌گردد.

نقاشی‌های ارزنده و گچ‌بری‌های این خانه، زیر نظر صنیع الملک، نقاش بزرگ ایران و عموی کمال الملک اجرا شده‌است. صاحب این خانه، حاج سید حسن نطنزی از بازرگان‌های نطنزی مقیم کاشان و معمار آن استاد علی مریم کاشانی بوده‌است. وی به خاطر سفرهای زیادی که به شهر بروجرد داشته به بروجردی معروف شده. وی عاشق دختر سید جعفر طباطبایی نطنزی یکی از بزرگترین تاجران فرش آن زمان می‌شود و طباطبایی نیز برای رضایت دادن نسبت به ازدواجشان شرطی می‌گذارد. او که در خانهٔ بسیار زیبایی که اکنون با نام خانه طباطبایی‌ها شناخته می‌شود زندگی می‌کرده و به سید حسن می‌گوید که باید خانه‌ای همچون خانهٔ من بسازی تا دخترم را به همسریت در بیاورم. سید حسن نیز قبول می‌کند و بعد از ۷ سال که ساخت حیاط اندرونی به پایان می‌رسد در خانه ساکن شده و بعد از ۱۱ سال تالار اصلی نیز تکمیل می‌شود. خانه بروجردی اکنون محل اداره میراث فرهنگی کاشان است.

خانه تاریخی بروجردی‌های کاشان از نظر محبوبیت جاذبه توریستی به عنوان انتخاب برتر یونسکو در سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ اعلام شد.

منبع: ویکی پدیا