پزشکی کوهستان به سلسله مباحثی گفته می شود که به بیماریها و مشکلات بهداشتی – درمانی خاص کوهستان و کوهنوردان می پردازد.
بیماریهای کوهستان که موضوع اصلی این رشته است به سه دسته تقسیم می شوند:
۱- بیماریهایی که در زندگی روزمره با آن برخورد نداریم و فقط در کوهنوردان دیده می شود. مانند: ارتفاع زدگی و بیماریهای مربوط به ارتفاع و …
۲- بیماریهایی که شاید در زندگی روزمره موارد آن دیده شود اما شیوع و شدت آن در کوهنوردان و کوهستان بسیار متفاوت است. مانند: سرمازدگی، یخ زدگی، گزشها و …
۳- بیماریهایی که شاید در زندگی روزمره مشکلی معمولی و ساده باشند، اما در کوهستان و شرایط خاص آن می توانند بسیار خطر ناک و گاه حتی کشنده باشند. مانند: برف کوری و …
پزشکی کوهستان از دیر باز تا امروز؟
سالهای سال پزشکان هنگام مراجعه کوهنوردان با بیماریها و مشکلاتی روبرو می شدند که نه در دوران تحصیل و آموزش از آنها شنیده بودند و نه در سالهای طبابت و کار پزشکی مشابه آن را دیده بودند. هرچه زمان می گذشت و کوه رفتن آسان تر و عومی تر می شد و تعداد کوهنوردان و علاقه مندان رشته های وابسته به آن(چون: اسکی، سنگنوردی، یخ نوردی، دوچرخه سواری کوهستان،طبیعت گردی،تورهای کوهستان و حتی شکارچیان و …) بیشتر و بیشتر می شد این مشکل نیز بیشتر به چشم می آمد. تازه این همه ماجرا نبود، آموزش عمومی این مشکلات و بیماریها به کوهنوردان که با توجه به شرایط خاص آنها بسیار مهم و حیاتی مینمود و نیز اصول بهداشت، تغذیه، پیشگیری و درمان این بیماریها همه و همه نیاز به پاسخگویی از جانب علم پزشکی داشت و نیاز به یک رشته تخصصی که بتواند پاسخگوی نیازهای این افراد باشد هر روز بیشتر از پیش احساس می شد.
اینچنین بود که مراکز پزشکی کوهستان در اکثر مراکز دانشگاهی، ارگانهای کوهنوردی جهانی و مناطق کوهستانی شکل گرفتند و نقش به سزایی نیز در زمینه آموزش عمومی کوهنوردان، مربیان کوهنوردی و امداد گران کوهستان ایفا نمودند.
در واقع میتوان گفت نیازهای خاص و متفاوت کوهنوردان در زمینه های بهداشت و درمان، پیشگیری و آموزش باعث بوجود آمدن این رشته شد. نیازهایی که آموزشهای استاندارد پزشکی پاسخگوی آنها نبود.
پزشک کوهستان (پزشک ارتفاع ) کیست؟
برای اینکه پزشک یک تیم فوتبال بود اصلا نیاز نیست که فوتبالیست و یا حتی ورزشکار بود. شاید هم به راحتی بتوان از کسی که سالها پزشک یک تیم فوتبال بوده است در یک تیم والیبال یا هندبال استفاده کرد. اما هرگز نمیتوان از پزشکی که کوهنورد نیست، سابقه کوهنوردی ندارد و بیماریها و مشکلات ارتفاع را نمی شناسد در یک تیم کوهنوردی استفاده کرد.
پزشک ارتفاع باید توانایی همراهی تیم های کوهنوردی را داشته باشد. از بیماریها و مشکلات کوهنوردان و راه های پیشگیری و درمان آن در شرایط خاص به خوبی آگاه باشد، و بتواند پاسخگوی مشکلات و مسائل کوهنوردان باشد. لذا هر پزشکی برای اینکه بتواند پزشک ارتفاع باشد نیازمند آموزش است و هیچ پزشکی را بدون آموزش ، مطالعه و تسلط کافی نمیتوان به صرف کوهنورد بودن و یا پزشک بودن پزشک ارتفاع نامید.
برگرفته از مقاله «ایرانیان و صعودهای برون مرزی» تالیف دکتر فرید عباسی دزفولی با تشکر از انجمن پزشکی کوه
دیدگاهتان را بنویسید