کوه نوردی شاید تنها شکل گردشگری ورزشی باشد که فصل و زمان و آب و هوا نمی شناسد. برای طبیعت گردان کوهنورد، سفر در برف همانقدر جذاب است که کوهپیمایی زیر تیغ آفتاب! با این حال کوهنوردی در زمستان ریزه کاری هایی دارد که باید از آنها باخبر باشید.
به‌طور کلی، استفاده از پوشاک، کفش مناسب، همراه داشتن تغذیه کافی و اصولی، اجتناب از صعود انفرادی و ادامه آن در شرایط جوی نامناسب و اجتناب از عزیمت به مسیرهای ناشناخته و بیراهه، اطلاع‌رسانی به خانواده‌ها در طول مسیر و زمان صعود، هماهنگی و اعلام برنامه و زمان‌بندی با هیات کوهنوردی استان یا شهرستان و همراه داشتن شماره تماس نیروهای امدادی و انتظامی منطقه از مواردی است که فدراسیون کوهنوردی در روزهای زمستانی به کوهنوردان توصیه می‌کند……
در تنهایی نمردن
در یک کوهنوردی زمستانی، بهمن، سرمازدگی، سر خوردن، کولاک و گم شدن در مه خطراتی هستند که سایه به سایه شما پیش می آیند و هر قدر بالاتر می روید، ریسک وقوع آنها هم بیشتر می شود. بنابراین علاوه بر داشتن تجربه و ابزار لازم در چنین سفری، شما نیاز به یک همراه با تجربه دارید.
اولین توصیه ما گروهی سفر کردن است. هرگز تنها به کوه نروید به خصوص اگر زمستان است. این قاعده برای مبتدی تر ها در فصل های دیگر سال هم صدق می کند. یادتان باشد که یک کوهنورد با تجربه هم ممکن است به دلیل پیچ خوردن پایش نتواند حرکت کند و اگر همراه نداشته باشد ممکن است جان خود را از دست بدهد، کوهنوردی یک ورزشی گروهی است و هرقدر هم که اهل تنهایی سفر کردن باشید، در این مورد نمی توانید یکه تازی کنید.
اجرای برنامه با چشمان باز
کوهنوردی
اطلاعات مقدماتی سفرتان را از قبل جمع آوری کنید. چشم بسته راهی سفر شدن به معنی پریدن در دهان شیر است.
برای یک طبیعت گردی با رنگ و بوی کوهنوردی، شما نیاز به دانستن نام و ارتفاع قله مورد نظر، موقعیتهای جغرافیایی، راههای رسیدن به مبدأ صعود، محل و ساعت حرکت وسایل نقلیه عمومی، نام آبادیهای مسیر از مبدأ تا مقصد، فاصله بین آبادیها و پناه گاه ها به کیلومتر، چگونگی راههای آسفالته خاکی (جیپ رو) و مالرو منتهی به قله، مسیرهای زمستانی و تابستانی، عوارض طبیعی یا مصنوعی موجود در مسیر صعود، رود خانه ها و چشمه ها، دیواره های سنگی، دکل برق، جان پناه یا پناهگاه های مسیر و محل های مناسب برای چادر زدن دارید.
علاوه بر این ها، باید وسایل فنی مورد نیاز را همراه ببرید و حتما حتما حتما خانواده و یا دوستانتان را از مسیر حرکت و مقصد و برنامه تان مطلع کنید. این طور لااقل اگر به دردسر افتادید، می توانید امید داشته باشید که کسی به دنبالتان بیاید.
شما باید انرژی خود را به سه قسمت تقسیم کنید: انرژی صعود،
انرژی فرود و انرژی ذخیره و در هنگام حرکت، گامی ثابت و یکنواخت را بردارید،
به طوری که بتوانید ساعت ها آن را حفظ کنید بدون آنکه توقفی داشته باشید
یا بدنتان عرق کند
لوازم مورد نیاز:
کوهنوردی
وسایل سفر شما به نوع صعود تان بستگی دارد و شریط آب و هوائی که به آنجا خواهید رفت. بنابراین با توجه به نوع و محل سفر، به این تجهیزات نیاز خواهید داشت: کفش سبک راهپیمایی، کفش نیمه سنگین کوهپیمایی، جوراب کوهنوردی، شلوار کوهنوردی، پیراهن و پولیور کوهنوردی، پیراهن و شلوار گرمکن، انواع دستکش کوهنوردی، انواع عینک کوهنوردی، شنل باران، کاپشن و شلوار بادگیر، کت پر یا ویسکوز، کوله پشتی، زیر انداز، کیسه خواب پر یا ویسکوز، انواع کلاه کوهنوردی، یخ شکن، چراغ قوه با لامپ و باطری اضافه، قمقمه آب، جعبه کمکهای اولیه، طناب انفرادی و کارابین، قطب نما و نقشه مسیر، سوت، بشقاب، لیوان، چاقو، در بازکن و کبریت ضد آب (نکته: با غلطاندن چوب کبریت ها در پارافین مایع می توانید آنها را ضد آب کنید.)، عصا، چوب دستی، کلنگ و دفترچه بیمه.
به جز این وسایل، لوازم دیگری هم نیاز دارید که به کار گروه می آیند و کافیست یک یا چند نفر از تیم کوهنوردی مسئولیت آوردن آنها را برعهده بگیرند. این وسایل شامل چادر کوهنوردی، پوشش ضد آب چادر، ارتفاع سنج، ظروف غذا و لوازم پخت و پز، چراغ خوراک پزی، الکل جامد و غیره…، کپسول روشنایی، کتری و قوری گروهی، دوربین کوهنوردی، نقشه، کروکی و مجوز برنامه می شود.
چطور کوله بچینیم؟
معمولا اجسام سنگین تر را اول داخل کوله پشتی گذاشته و وسایل سبک تر را روی آن قرار می دهند. وسایل دارویی و جعبه کمک های اولیه باید دم دست باشند. کوله پشتی نباید لق بزند. مواد غذائی آبدار باید در کیسه پلاستیکی جداگانه بسته بندی شده و در کوله پشتی قرار گیرند. اجسام نوک تیز یا سنگین باید طوری چیده شوند که با پشت یا کتف شما تماس نداشته باشند. بنا بر ضرورت شما، لوازم ضروری باید در بالاترین قسمت کوله پشتی قرار گیرند.
موقع باران و رعد و برق پناه گرفته و بدانید رعد و برق غالباً بر قله ها و تیغه های سنگی و مناطق مرتفع برخورد می کند. در این هنگام تمام وسایل فلزی مانند ساعت، کلنگ و کرامپون را از خود دور کرده و در پناه سنگی به فاصله ۳ تا ۵ متری روی زمین بنشینید و عایقی مانند کوله پشتی یا طناب را زیر انداز خود قرار دهید
راه رفتن در برف
۱- آرام حرکت کنید و هیچ سنگی را به پایین نغلتانید. شما باید انرژی خود را به سه قسمت تقسیم کنید: انرژی صعود، انرژی فرود و انرژی ذخیره و در هنگام حرکت، گامی ثابت و یکنواخت را بردارید، به طوری که بتوانید ساعت ها آن را حفظ کنید بدون آنکه توقفی داشته باشید یا بدنتان عرق کند.
۲- در سر بالایی از تند رفتن خودداری کنید، در شیبهای تند در موقع بالا رفتن و حتی پایین آمدن با قدمهای کوتاه و به صورت مارپیچ حرکت کنید.
کوهنوردی
۳- برای جلوگیری از مار گزیدگی به جائی که نمی بینید پرش نکنید.
۴- در حرکت، باید ضربان قلب و برداشتن پاها با هم هماهنگ باشند و باید خودتان این هماهنگی را به دست آورید. نفر اولی که در رأس گروه به عنوان پیش رو حرکت می کند باید طول گام های خود را با طول گام های ضعیف ترین نفر در گروه هماهنگ کند.
۵- از دویدن بپرهیزید و خود را درگیر مسیرهای ناشناخته نسازید. در موقع باران و رعد و برق پناه گرفته و بدانید رعد و برق غالباً بر قله ها و تیغه های سنگی و مناطق مرتفع برخورد می کند. در این هنگام تمام وسایل فلزی مانند ساعت، کلنگ و کرامپون را از خود دور کرده و در پناه سنگی به فاصله ۳ تا ۵ متری روی زمین بنشینید و عایقی مانند کوله پشتی یا طناب را زیر انداز خود قرار دهید.
۶- به محض مشاهده هوای نامساعد و قبل از بحرانی شدن هوا از پوشش های حفاظتی خود مانند لباس بادگیر، کلاه و دستکش استفاده کنید.
۷- حتما بعد از استفاده از کوله پشتی خود در آن را ببندید تا جانوری به داخل آن نرود. اگر لباسی را به درختی آویزان کرده اید در موقع استفاده جیب های آن و یا آستین و پاچه های آن را وارسی کنید. برای وارد نشدن جانوران به داخل چادرتان حتما در هنگام استفاده در آن را ببندید.
چه لباسی مناسب کوهنوردی در فصل زمستان است؟
همراه داشتن پوشاک گرم و مناسب، یکی از نکات اصلی کوهنوردی در فصل زمستان است. سر و پا دو عضو مهم‌اند که محافظت از آنها ضروری است. حتما باید یک جوراب ضخیم، ترجیحا از نخ‌های طبیعی، بپوشیم چرا که پوشیدن دو جفت جوراب روی هم کار مناسبی نیست زیرا عرق پا دیرتر جذب می‌شود و تاول به وجود می‌آید. علاوه بر جوراب‌های مناسب کوهنوردی زمستانی، باید یک جفت کفش مناسب هم بپوشیم که توانایی مقاومت روی برف و یخ را داشته باشد و لایه شوک‌گیر و عاج کفش بتواند از لیز خوردن ما جلوگیری کند و در عین حال، گرم و سبک باشد. دستکش مناسب و ضدآب و کلاهی را که سر و گوش‌ها را گرم نگه می‌دارد، نباید فراموش کنیم. لباس نیز باید مناسب کوهنوردی در زمستان باشد. صورت و چشم‌ها را باید به وسیله پوشش‌های مخصوص صورت و عینک‌های مخصوص کوهنوردی در زمستان بپوشانیم تا دچار برف‌کوری نشویم.
نوع تغذیه کوهنوردان در فصل زمستان متفاوت است؟
در ورزش کوهنوردی هیچ سفارش استانداردی مبنی بر نوع تغذیه کوهنوردان وجود ندارد و مهم‌ترین اصل، ذایقه فرد در ارتفاع است اما در فصل زمستان باید از غذاهایی استفاده کرد که افت دمای بدن را به حداقل می‌رسانند و انرژی‌زا هستند مانند شیر گرم و عسل. استفاده از آب کافی و فراوان به همراه مولتی‌ویتامین‌ها، خوردن غذاهای مایع و نرم، استفاده از مواد قندی و انرژی‌زا و استفاده از نمک در طول برنامه‌های کوهنوردی که در ایجاد تعادل الکترولیتی بدن نقش به سزایی دارد و از بروز خستگی و کوفتگی مفرط عضلات پیشگیری کند، مصرف انواع سبزی‌ها و میوه‌های تازه و کمپوت شده که از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری کند توصیه می‌شود.
در صورت بروز آلکالوز تنفسی در حین صعود که ناشی از تنفس‌های سریع و عمیق است، استفاده از مواد ترش بسیار کمک کننده است. در ارتفاعات نباید از قهوه، الکل و چای سبز استفاده کرد و بهتر است مخلوطی از دو سوم آب و یک سوم از انواع آب میوه را جایگزین آنها کنیم. اما به‌طور کلی با توجه به ارتفاع محیط، انرژی متوسط مورد نیاز یک کوهنورد با وزن ۷۰ کیلوگرم حدود ۳۵۰۰ تا ۵۰۰۰ کیلوکالری است که ۶۰ تا ۷۰ درصد این انرژی را باید از کربوهیدرات‌ها، ۲۰ تا ۲۵ درصد آن را از چربی‌ها و ۱۵ تا ۲۰ درصد را نیز از پروتئین‌ها تامین کرد.
آیا کوهنوردی در زمستان نیازمند وسایل و تجهیزات خاصی است؟
برای برف‌کوبی در سطوحی با شیب کمتر از ۲۰ درجه از باتوم اسکی و برای شیبهای با بیش از ۲۰ تا ۲۵ درجه از کلنگ استفاده می‌شود. در شیبهای کم و مسطح، حجم برف بسیار زیاد می‌شود و استفاده از باتوم معقول‌تر است ولی در شیبهای زیاد، کلنگ که وظیفه اصلی آن ترمز در هنگام سر خوردن است، از سقوط جلوگیری می‌کند. در فصل زمستان احتمال سقوط بهمن هم وجود دارد پس حتما لازم است نخ بهمن یا در صورت امکان، زنده‌یاب همراه داشته باشیم. البته نخ بهمن در ایران رواج بیشتری دارد و وسیله موثری است. این وسیله طنابی با قطر حدود ۵ میلی‌متر است که سطح آن درجه‌بندی شده تا بتوان فهمید که بهمن زده در چه فاصله‌ای از امدادگران مدفون شده است.
قطب‌نما نیز حتما باید همراهمان باشد. سوت برای پیام دادن به دیگران هنگام مه و برف (سوت‌های موسوم به پیش‌آهنگی که مانند استوانه داخل آن خالی است و یخ نمی‌زند)، پیچ‌های یخ، کرامپون، چکش و یخ‌شکن، چراغ‌قوه، فلاسک مناسب با روکش، پریموس، عینک زمستانی دارای حفاظ دور چشم برای جلوگیری از نفوذ باد و بوران، نیم‌متر طناب، چادرهای ارتفاع و کیسه خواب مناسب زمستان وسایلی هستند که در کوهنوردی زمستانی باید همراهمان باشد.
اگر در کوهستان دچار حادثه شدیم چه کنیم؟
خونسرد باشیم، آموزش لازم را ببینیم و از کوهنوردی انفرادی در فصل زمستان پرهیز کنیم اما توصیه ما این است که حتی‌الامکان در فصل زمستان از رفتن به ارتفاعات زیاد خودداری شود تا شاهد اتفاقات ناگواری نباشیم. اما اگر شما کوهنوردان آموزش هم دیده باشید باید نکات ایمنی را رعایت کنید و هشدارهای سازمان هواشناسی و فدراسیون کوهنوردی را جدی بگیرید.
http://wikimountain.ir با تشکر از انجمن پزشکی کوهستان ایران
دیدگاهتان را بنویسید