مورخه ۱۱ آذرماه ۱۹ تن از اعضای باشگاه قاجر طبق برنامه زمانبندی شده شش ماهه دوم قسمتی از کویر ورزنه در استان اصفهان را پیمایش کرده و از چند جاذبه اش ( قلعه تاریخی قورتان، گاو چاه و آسیاب شتر) بازدید نمودند.
در این برنامه ۱۳ مهمان حضور داشتند.
گزارش برنامه در ادامه مطلب..
کویر ورزنه
گاو چال
قلعه تاریخی قورتان
آسیاب شتر
آقایان شرکت کننده در برنامه: طیب صالحی- فرهاد طاهری- محسن مخدومی- پرویز صالحی- کامبیز اقدامیان- صالح یارعلی- مهدی لقایی- حسین عربیان- حمید یارویسی- مشتاق لقایی- حمیدرضا آکبری- شهرام نعمتی(سرپرست فنی)
بانوان شرکت کننده در برنامه: صدیقه نوربخش- شعله اکبری- الهه زارعی- زهرا قاسمی- میترا قبادی- آذر زارعی- لیلا صالحی(سرپرست)
چهارشنبه ساعت ۲۴ شب با یک دستگاه اتوبوس راهی کویر ورزنه شدیم.
پس از عبور ازشهرهای همدان- ساوه- سلفچگان- دلیجان- میمه و مورچه خورت ساعت ۸ صبح به پلیس راه شاهین شهر رسیدیم.
صبحانه را بعد از پلیس راه در کنار یک مجتمع رفاهی صرف کردیم.
پس از صرف صبحانه راهی جاده اصفهان – نائین شدیم.
در طول مسیر جناب محمد امیری از همنوردان اصفهان ما را راهنمایی می کردند.
پلیس راه سجزی آخرین پلیس راه قبل از ورزنه است که راننده ساعت زد سپس راهی هرند شدیم.
در میدان شهر هرند جناب امیری همراه همنورشان آقای مقدم منتظر ما بودند.
به پیشنهاد جناب امیری و هماهنگی با سرپرست فنی، تصمیم گرفتیم که از چند جاذبه تاریخی دیدن کنیم.
ابتدا در شهر قورتان از قلعه تاریخی دوره ساسانیان بازدید کردیم.
ورودی قلعه
پس از بازدید از قلعه ادامه مسیر داده و به گاوچاه رفتیم.
گاو چال یکی ازجاذبه های مسیر ورزنه است که گاو فقط با صدای موسیقی صاحبش آب ازچاه بیرون می کشد.
گاو حاج ابراهیم
محوطه گاو چاه
پس از بازدید ازگاو چال راهی دیدن آسیاب شتر شدیم.
سازه آسیاب شتر (یا شتر آسیاب) در ورزنه یکی از نمادهای کهن این شهر است که به دلیل مرمت و راه اندازی آن در سالهای اخیر به عنوان یکی از جاذبه های مهم و ارزشمند گردشگری در ورزنه شناخته میشود.
پس از بازدید از آسیاب شتر بسمت شهر ورزنه رفته سپس راهی کویر شدیم.
ابتدای کویر مدارک سرپرست، بیمه مسئولیت و اسامی شرکت کنندگان را بررسی کرده و بعد از دریافت هزینه ورودی، داخل محوطه شدیم.
رمل ها از همان ابتدای داخل محوطه شروع می شود.
اتوبوس داخل محوطه ماند و ما وسایل را برداشته و از تپه کوچکی بالا رفته و همانجا که فضای بازی داشت، کمپ را برقرار کردیم.
جناب امیری تا کنار رمل ها ما را همراهی کرد و سپس خداحافظی کرده و راهی برنامه کوهنوردی خودشان شد. نهایت تشکر را را راهنمایی و حمایت ایشان داریم.
پس از مستقر شدن، ناهار را کنار چادرها صرف کردیم.
پس ازصرف ناهار راهی پیمایش رمل ها شدیم.
باد خنکی هم در تمام طول مسیر می وزید.
با تاریکی هوا به محل کمپ برگشتیم.
هوا خیلی سرد شده بود.
شام را داخل چادرها صرف کرده و سپس با هیزم هایی که برده بودیم، آتشی را روشن کرده و ساعاتی را دور هم کنار گرمای آتش گذراندیم.
شب خاطره انگیز و سرد کویر را بار دیگر تجربه کردیم.
جمعه ۱۲ آذر چند تن از همنوردان صبح زود قسمت دیگری از کویر را پیمایش کردند.
وزش باد از همان ابتدای صبح شدید شده بود.
صبحانه را داخل چادرها صرف کردیم.
کل محوطه را همنوردان از زباله های سایر گردشگران پاکسازی کرده و با خود برگرداندیم.
ساعت حدود ۱۱ با جمع کردن چادرها راهی شدیم.
ناهار را قبل از پلیس راه سجزی کنار یک مجتمع رفاهی صرف کردیم.
دوباره از مسیری که رفته بودیم، برگشتیم.
شام را در یکی از رفاهی های بعد از آخرین عوارضی جاده ساوه- همدان صرف کرده سپس راهی قروه شدیم و ساعت ۱شب همگی در نهایت سلامت به قروه رسیدیم.
پی نوشت: کویر ورزنه به جهت داشتن امکانات سایت رفاهی و گردشگری یکی از کثیف ترین کویرهایی از لحاظ آشغال گردشگران بود که تا به امرور پیمایش کرده بودیم.
گزارش ازلیلا صالحی
معرفی کویر ورزنه
کویر ورزنه که نام دیگر آن کویر خاراست،در ۱۱۰ کیلومتری شرق اصفهان و در ۱۵۰ کیلومتری یزد قرار گرفته است.وسعت ریگزارهای این کویر ۱۷ هزار هکتار می باشد.در نزدیکی این کویر تالاب گاوخونی قرار گرفته شده است که اگر در تپه شرقی کویر ورزنه بایستید می توانید زیبایی های آن را ببینید.بخش شمالی بیابان ورزنه به خاطر تپه های ماسه ای مرتفع بیضی شکل میباشد و ارتفاع تپه ها در این محیط بیضی شکل کم است.بلندترین ارتفاع کویر ورزنه ۱۰۰ متر است.
کویر ورزنه زیباترین کویر مرکزی ایران نام دارد که در دل خود بزرگترین سایت تفریحی کویری را دارد. شهر ورزنه با قدمتی طولانی جاذبههای طبیعی و تاریخی بیشماری دارد و کویر ورزنه یکی از جاذبههای مهم این شهر برای گردشگران و علاقمندان به کویر است. اینجا تا چشم کار میکند تپههای شنی دیده میشوند.تنها صدایی که سکوت و آرامش آن را برهم میزند وزش باد است؛باد می وزد و شن ها را از این سو به آن سو می کند،به صدای آن گوش بسپارید کفش هایتان را درآورید و آنها را زیر پای تان لمس کنید.گاهی روی آن دراز بکشید و به آسمان آبی خیره شوید و این تجربه شیرین و دست نیافتنی را از دست ندهید.
در گذشته انواع بسیار متنوعی از جانوران در کویر ورزنه قرار داشتند که با شکار بی رویه و خشک شدن تالاب گاوخونی از بین رفتند و در حال حاضر تعداد کمی از جانوران مانند:روباه شنی،مار، شاهین،گربه شنی،مار شتری،پامسواکی،انواع عقرب،خرگوش،تیر مار،خارپشت بیابانی و غیره مشاهده می شود که برای بسیاری از گردشگران دیدن آن ها بسیار جذاب است. پوشش گیاهی در کویر ورزنه بسیار غنی می باشد و دیدن آن برای گردشگران این کویر خالی از لطف نیست که به دو دسته درختچه های تاغ و اسکمبیل تقسیم می شوند،همچنین شما می توانید گیاهان ماسه پسند را در مناطق ریگزار به وفور ببینید.
شب های کویر بسیار زیبا و بی همتاست به گونه ای که احساس میکنید آسمان آنقدر پایین است که وقتی دست تان را به سمت آن دراز می کنید می توانید ستاره ها را به آسانی بچینید.
قلعه قورتان
این قلعه مربوط به دوره ساسانیان ۴۲۱–۴۳۹ میلادی است و در استان اصفهان، شهرستان ورزنه ، دهستان گاوخونی واقع شده است .فاصله این اثر تاریخی تا مرکز شهرستان ورزنه ۱٢ کیلومتر است. این اثر در تاریخ ۷ خرداد ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۲۹۳۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست. مسیر دسترسی به این قلعه :جاده اصفهان _یزد به فاصله ۱۰۰کیلومتری اصفهان قرار دارد .
این ارگ تاریخی خشت و گلی با پنج هکتار مساحت و باروهای شمالی و جنوبی آن ۲۵۰ متر طول دارد و دارای ۱۴عدد برج دیده بانی است که یکی از آنها و بخشی از حصار قلعه بر اثر طغیان و منحرف شدن مسیر زاینده رود تخریب شده است. سه مسجد، یک حمام، دو قلعه خان نشین و بازار از مهمترین ابنیه تاریخی ساخته شده در این ارگ تاریخی است. قلعه نواب که قدمت آن به زمان قبل از ساخت ارگ قورتان و اوایل دوره اسلامی می رسد هم معروفترین قلعه داخل ارگ است. اکنون این قلعه تاریخی دارای بیش از ۴۳ هزار مترمربع مساحت همچنین با بیش از ۵۰ خانه تاریخی، ۳ مسجد، ۲ بازارچه، یک حمام، خانقاه و دو آسیاب است.
معرفی گاوچاه ورزنه فرصت طلایی برای جذب گردشگر
«حاج ابراهیم حیدری، پیرمرد ۶۰ سالهی ورزنهیی، یک حلقه گاوچاه را بازسازی و به یک فرصت طلایی برای جذب گردشگران تبدیل کرده است. او میگوید: با این روش سنتی، روزانه سههزار مترمربع زمین کشاورزی را در دو نوبت صبح و عصر میتوان آبیاری کرد. با این روش، دیگر نیازی به مصرف برق و استفاده از موتور آبکش نیست و برای بالا کشیدن آب از یک یا دو راس گاو کوهاندار سیستانی استفاده میشود. گاویار به گاوها کمک میکند تا بر یک سطح شیب دار یا «گاو رو» حرکت کنند و دلو را که به چرخ چاه بسته شده، در حالی که پر از آب شده است، از کف چاه بالا بکشند. دستیار او نیز آب را از دلو خالی و در مزرعه هدایت میکند.»
در ادامه نیز آمده است: «حاج ابراهیم میگوید: این گاوهای من عادت کردهاند که اگر برایشان آواز نخوانم از چاه آب نمیکشند. او این بیتهای عامیانهی قدیمی را برای گاوهای دردانهاش میخواند تا با آواز او به حرکت درآیند:موقعیت آسیاب شتر در مسیر تپه های ماسه ای ابتدای جاده ورزنه به حسن آباد واقع است. سازه آسیاب شتر (یا شتر آسیاب) در ورزنه یکی از نمادهای کهن این شهر است که به دلیل مرمت و راه اندازی آن در سالهای اخیر به عنوان یکی از جاذبه های مهم و ارزشمند گردشگری در ورزنه شناخته میشود.
معرفی آسیاب شتر ورزنه
آسیاب شتر، قدمتی بیش از ۳۰۰ سال از دوره صفویه دارد و در نوع خود بینظیر است
در فرهنگ ایرانی، نان از ارزش خاصی برخوردار است به طوری که قوت اصلی مردم را نیز نان تشکیل می داده و شامل نان گندم، جو و دیگر غلات می شده است. هنوز با گذشت سالها و ورود مواد غذایی و غذاهای جدید، نان همچنان از اهمیت خاصی برخوردار است به گونه ای که حتی در ضرب المثل ها نیز بر ارزش آن تأکید شده، از این رو آسیاب ها همیشه دارای اهمیت خاصی بودند و به شکل های گوناگون از جمله آسیاب های بادی، آبی و یا دستی موجود بوده است که بسته به اقلیم، یکی از این روش ها در آسیاب کردن غلات مورد استفاده قرار می گرفته است.
در اقلیم های کویری نیز به دلیل کمبود آب، آسیاب ها بر روی قنات ها ساخته می شد تا به این وسیله از آب موجود در قنات برای آسیاب کردن استفاده شود که در جای جای ایران می توان نمونه های بسیاری از این گونه آسیاب ها مشاهده کرد؛ از جمله در میبد یزد.
اما همه آسیاب ها به این شکل نبوده اند؛ به طوری که در منطقه ای چون ورزنه در استان اصفهان که دارای اقلیمی خشک است از روش دیگری استفاده می شده که به آسیاب شتر معروف است.
سیستم این آسیاب، همه از چوب گیاه عناب است که قدمتی بیش از ۳۰۰ سال از دوره صفویه به این سو دارد و سیستم آن به گونه ای است که با یک دور چرخاندن محور بزرگ توسط شتر، شش دور محور وسطی آسیاب و در نهایت ۳۶ دور سنگ آسیاب چرخانده می شود و روزانه در حدود ۵ ساعت کار، آسیاب کردن انجام می گیرد و ۳۰۰ کیلو معادل ۵۰ من آرد تولید می شود؛ البته در هنگام چرخیدن، چشم شتر باید بسته شده باشد تا در حین چرخیدن، سرش گیج نرود.
این آسیاب جهت آرد کردن گندم، جو، غلات و حبوبات مورد استفاده قرار می گرفته و می گیرد و آردی که توسط این آسیاب تولید می شود آرد سبوس دار است که ارزش غذایی فراوانی دارد.
مدیر مجموعه بیان می کند: در اطراف محوطه ای که شتر اهرم های آسیاب را میگرداند از زمان قدیم ایوان هایی سرتاسر با سقف ساخته شده از تیرهای چوبی وجود داشت، اما برای زیبایی و استحکام بیشتر سقف جدیدی بر اساس معماری “طاق و چشمه رومی” قدیم ایجاد کردیم.
وی وسعت این مجموعه را ۶۰۰ مترمربع عنوان کرد و افزود: البته برای ایجاد فضای بهتر پذیرایی در ایوان ها تیغه های جدا کننده گذاشتهایم تا مسافران راحتتر باشند.
مدیر مجموعه آسیاب شتر ورزنه ، تصریح کرد: برای راهاندازی دستگاههای چوبی و سنگی قدیم متعلق به شتر آسیاب به شهرهایی مانند نیشابور، سبزوار و یزد نیز سفر کردم و در نهایت ابزار درست را شناخته و آن را در این مکان ساخته و نصب نمودم.
آسیاب و موزه در کنار هم
وی با بیان اینکه آسیاب شتر ورزنه تنها مورد فعال در نوع خود در سراسر ایران است، گفت: انواع و اقسام ابزارهای کهن زراعت و زندگی قدیم مردم ورزنه را در این مکان جمع کردهایم تا به نوعی موزه محلی نیز تبدیل شود.
وی افزود: انواع هاون، دلو آبکشی، خمره گِلی، صندوقچه،کوزه، خورجین، بیل، خیش چوبی، تخته “چوم” (خرد کننده گندم) و …. در این مکان در معرض دید مردم گذاشته شده است که مسافران علاقه زیادی به تماشای آن نشان میدهند.
محمدی در پایان تاکیدکرد: در زمان قدیم از نیروی شتر در عصارخانهها برای استخراج روغن های گیاهی نیز استفاده میکردند که با ورود نیروی برق این روش سنتی نیز به تدریج فراموش شده است.
منبع: اینترنت و ویکی پدیا
دیدگاهتان را بنویسید